Het moet in de jaren zestig zijn geweest dat ik in de winkelstraat van Nunspeet een pocketboekje kocht vanwege de titel Frans Franssen wint de Tour en dat deed ik omdat ik net als mijn vader in de ban was van het wielrennen en dat dan weer vanwege de vele wielercriteria waar ik aan zijn hand mee naar toe ging.
Rondjes om dorpskerken, mannen die hun benen schoren met midalgan, muziek in de straten en op de pleinen, geuren van braadworst en bier – en voor mij patat met gazeuse.
Het was een moeilijk boek, Frans Franssen wint de Tour, voor een jongen van een jaar of tien. Ik begreep niet alles wat ik las, wel veel en ik vond het bovendien spannend. Wou zelf ook wielrenner worden. Ik heb heel lang gedacht dat Theo Moens, de verslaggever, tenminste familie moest zijn van Theo Koomen. Of tenminste van Kees Maas, Ben Roesink of Harry Middeljans…
Ik begreep niet alles, maar wel dat Franssen een beroemd wielrenner was, een geweldig oermens in het peloton, en in een wereld vol slechteriken – of om W.F. Hermans te citeren – vol moedwil en misverstand. Ja, ik heb het boekje nog, want vind: verloochen nooit je helden. Daar in de Veluwezoom prokkelde ik handtekeningen van Jans en Wicher Vlot uit Wanneperveen, de mastodont Dries van Wijhe uit Oosterwolde en de Twentse mastodonten Arie Hassink, Henk Nieuwkamp en Herman Snoeijink.
De op een braderie in Nunspeet gekochte jeugdpocket heb nog en ik herinner me dat ik het in ons zomerhuisje in de tuin van de familie Vis in twee dagen en nachten heb uitgelezen. Ik vond het net zo mooi als de boeken van Hielke en Sietse Klinkhamer van de Kameleon.
De volgende dag vroeg ik, toen ik met mijn vader in onze Simca op weg was naar het Spektakel van Steenwijk of Frans Franssen die dag ook zou meedoen. Daar ging ik min of meer van uit, want mijn fietsende held zou vast en zeker komen, om vervolgens te winnen, zodra hij de foute types in het peloton eenmaal had ontmaskerd. Mijn vader vertelde me omfloerst dat Franssen die dag niet meedeed. Die ouwe wou mijn jongensdoom niet verstoren door te zeggen dat Franssen slechts een boekpersonage was. Ik had het waarschijnlijk ook niet geloofd.
Weinig later kreeg ik niettemin te horen dat Frans Franssen alleen in een boek bestond. Dat was een harde klap en ik wilde noch kon dat bevatten, althans, niet meteen. De gelovige in mij vermoedde een valstrik, zoals ook dat boek over mijn wielerheld vol valstrikken zat, maar die waren onschadelijk te maken, want Franssen won immers ondanks tegenslag en obstructie de Tour,in weerwil van alle duistere praktijken en overige moeilijkheden die op de wegen zijner pedaalgang voor hem opdoemden, en wat er om hen heen allemaal gebeurde.
Dat die hele Franssen een fantasiefiguur was, drong pas veel later tot me door. Het zijn deze teleurstellingen die van een jongen een kerel maken, een man van de wereld, en alles ging definitief teloor toen me omzichtig werd verteld dat ook de broers van de Kameleon niet bestonden.
Voor ik het vergeet, het Spektakel van Steenwijk werd dat jaar gewonnen door Henk Benjamins. Die schijnt bestaan te hebben, en als dat echt zo is, dan is er een kans dat hij later in het dorp mijner inwoning hoofd van de lagere school (zo heette dat toen nog) is geworden. Maar niks is zeker.
Han Pape
