Willem Elsschot kwam in 1938 met zien magistrale book “Lijmen/Het Been”. Eaven ’t geheugen opfrissen. Hoofdredacteur Boorman runt het “Algemeen Wereldtijdschrift voor Financiën, Handel, Nijverheid, Kunsten en Wetenschappen”. Hee geet noar oondernemmers, maakt van de oondernemming een lovend artikel met mooie foto’s vuur zien Wereldtijdschrift. As het Wereldtijdschrift kloar is, mut de geïnterviewde oondernemmer vuur een fiks bedrag tiendoezenden tiedschriften kopen. Der koomp dan ne vrachtwage van de drukkerieje vuurrieden. Doar wordt dan grote stapels tiedschriften biej de oondernemmer oet-eladen. Het Wereldtijdschrift wordt neet bezorgd, hef ook gin abonnees, mear de adverteerder mut zelf proberen um van dee enorme vuurroad of te kommen. Het Wereldtijdschrift is eagenlijk niks mear as nen haandel in bedrukt papier.
Wiej leaft een kleane honderd joar noa het book van Elsschot. Mear der is weainig veraanderd. De tiedschriften zeent nou vuural kraanten op A3-formaat. De titels van de nieje wereldtijdschriften zeent een stuk körter ewörden. Mear de juichende verhalen in dee kraanten zeent ebleven. A’j betaalt en adverteert, krieg iej een lovend verhaal in De Vrijetijdskrant, de Cultuurkrant, de Triatlonbode, de Uit in het Oostenkrant, de Diervriendelijke Krant, de Vega Dreun, de Gezondheidskrant en de Recreatiekrant. De oetgevers hebt snelle jongs in dienst en dee belt oondernemmers, instellingen en musea vuur ne adverteantie plus ‘n positief stukke oaver de eagen toko. De oplages zeent altied fantastische antallen: 10.000 stuks is wal het minste, nog eerder komt 60.000 exemplaren, joa vuur heel Twente of Oost-Nederlaand. De adverteerders kriegt zelf dikke päkke kraantenpapier bezorgd. Dee köant ze dan zelf bezorgen, biej zichzelf in de kantine leggen, op ’t kantoor, in de wachtruumtes biej sprekkamers of oetdelen biej een open huis. Mer um an dee mega-oplages te kommen is der nóg wat vernuftigs bedacht. De oetgevers brengt pallets vol dikke päkke kraanten noar de zogenaamde afhaalpunten. Dat zeent hotels, tehuze, VVV’s (bestoat dee nog?) en winkelcentra… Dee 60.000 exemplaren in Twente wordt dus nooit bezorgd biej de Twentse leu, mear de päkke papier legt ze oaveral dale en doar blieft ze ook gewoon liggen. Dood-ordinaire haandel in bedrukt papier dus. Net as biej Elsschot.
Der is wal één vuurdeel vergelekken met vroger: de sportclubs dee de clubkas spekt met oold-papier-inzameln hebt ’t er good met.
Gerrit Dannenberg
