In ‘n magistralen halfstrip “De bovenbazen” maakten Marten Toonder al in 1963 dudelijk dat het kapitalistische stelsel op ’n doer vaste-lop. Oet het verhaal blik dat het grote geeld in haande is van een poar boavenbazen dee de weareld-economie regelt. Het leaidende principe is eagenbelang en dat regelt de boavenbazen vuural oonder mekoar. Heel sneu vuur al dee kleane spoarders, mer grootkapitaal sloekt kleankapitaal op. Ook al hef menear Bommel zienn hoesknecht Joost keaihard eworsteld vuur dee spoarceanten, dan kan’e der niks an doon dat dit zoerverdeende geeld opgeet in het grootkapitaal. Rieke leu weelt alverdan rieker worden en al dat geeld weelt ze ’t leefste ook hoolden.
Mien va hef ’n groot deel van zien woarkzame leaven in de textiel ewoarkt. Hee was gin lid van de Partij van de Arbeid, mear a’k um smangs heurden kuijern, dan zat’e der neet vear of. “Jan Boezeroen mut ’t aaltied liedn,” zear-e vake, “want doar zeent ‘r de meesten van.” En dat is ook zo.
Weainig inkommen, oarmood is neet good vuur de leu. ’n Oaln könnink Salomo zea al dat leu van riekdom greuts wordt en van oarmood hen gapn goat. “Doot miej precies zo völle a’k neudig zir,” wes zien gebed. A’j beseft da’j genóg hebt, dan zie’j pas rieke. Dat gelul van leu dee zegnt dat geeld neet gelukkig maakt, koop ik heelmoals niks vuur. Dat wordt altied ezegd duur leu dee genog geeld hebt.
Zegnt mear gewoon hardop dat leu nooit zat wordt van dinge dee beteun zeent: geeld, mach, anzeen, eare. Vrooger ha’j salonsocialisten. Ik veunde dat altied ne noare anduding, want volgens miej ko’j jums nooit weten wát dee zogeneumde salonsocialisten met eur geeld deden. Mear ze zeent ‘r wal degelijk. Marcel van Dam den ’t zo mear een compleet kasteel kochen. Paul Rozemöller, nen leenksen jonge met een inkommen vear boawen de Balkenende-norm. Roo gooldviske. Nooit eheurd dat Van Dam an liefdadigheaid dee of dat Rosemöller zien geeld aan Greenpeace gaf. Hooft ze ook neet! Mear zegnt dan gewoon earlke da’j zelf vééndt da’j al dat geeld gewoon zelf mangt hoolden umda’j der keaihard vuur ewoarkt hebt.
Geeld is macht. En macht is nóg verslavender as geeld. Gearne willen heuren biej aandere leu met geeld en macht. Doar ken vuurbeelden van. Rieke geworden leu dee doarumme mochen anschoewen biej een old boys network. A’j ze dan vreugen vuur ne sprekbuurte of zo, dan leuten z’oe astronomische bedragen betalen. Allene van Hans Wiegel weet ik dat hee vuur sprekbuurten genog har an een mooi kistje segoarn. Mear den zat wier neet biej de PvdA.
Gerrit Dannenberg
