Ja hoor, het heeft een paar nachtjes licht gevroren en de Elfstedenkoorts begint weer op te lopen en in de praatprogramma’s komen Angenent en Hulzebosch weer opdraven. Natuurlijk ben ik een fervent liefhebber van de Elfstedentocht, niet alleen van de wedstrijd, want ook de toertocht houdt mij gekluisterd aan de buis. Ik ben helaas nog nooit in Bartlehiem geweest tijdens de tocht, maar een flink aantal zomers achter elkaar ben ik wel onder het beroemde bruggetje door gevaren. Gaf toch steeds weer een apart gevoel, zelfs hartje zomer.
Het voordeel van mijn leeftijd is dat ik de tocht der tochten in 1963 mee heb mogen maken, ik moest ervoor spijbelen en het was zwart-wit-beeld, maar ik was er via de televisie wel bij. Het was 18 januari 1963 een bijzonder koude dag. Het was bij de start min achttien graden bij zwakke wind. Om negen uur was de temperatuur opgelopen tot ongeveer min vier, maar een noordoostenwind stak rond die tijd op en nam geleidelijk toe tot krachtig. De temperatuur daalde weer… De combinatie van matige vorst met de krachtige en af en toe harde oostenwind zorgde voor een zeer lage gevoelstemperatuur. Daarnaast was er veel stuifsneeuw, terwijl over Friesland al een pak van twintig centimeter sneeuw lag. Het ijs was op veel plekken amper begaanbaar, zat vol ontelbare scheuren, hobbels en spleten. Met recht een barre tocht en hoewel Ommen niet bij Twente hoort, kwam winnaar Reinier Paping toch maar mooi hier uit de buurt.
Wat maakt de Elfstedentocht nu zo uniek en waarom trekt het zoveel mensen en komen er bijna geen ongeregeldheden voor? Je kunt in ieder geval niet zeggen dat er minder gedronken wordt, maar er heerst wel een totaal andere sfeer, het is een volksfeest, waar rangen en standen wegvallen. Dat komt natuurlijk vooral omdat het een gebeurtenis is, waarbij er geen sprake is van rivaliteit tussen diverse supportersgroepen. De massa komt af op het evenement, wil er bij zijn en onderdeel van uit maken. Later kunnen zeggen dat je er bij bent geweest (en dan niet voor de televisie) speelt zeker een rol. De NOS verdient een groot compliment voor het maken van de uitzendingen, zij hebben er voor gezorgd dat deze tocht nationale en zelfs internationale belangstelling kreeg. Het is met recht een uniek en historisch evenement, dat je minimaal eens in je leven mee moet hebben gemaakt.
Of ik denk dat er deze winter een tocht kan worden uitgeschreven? Ik kan dat natuurlijk niet zeggen, maar als de tocht komt, hoop ik dat dit evenement weer één folkloristische en sportieve happening wordt, voor zowel de wedstrijd- als de toerrijders, maar zeker ook voor de supporters. Het is namelijk een unieke gebeurtenis, die ongekend is in z’n soort en gedragen wordt, niet alleen door de fantastische supporters langs de vaarten en in de elf steden, maar ook door miljoenen voor de televisie. Of de winnaar er nu zes of negen uur over doet maakt helemaal niets uit, het gaat om de sfeer en de beleving. Overigens geen mooie mutsen meer, het dragen van een helm wordt namelijk verplicht voor de wedstrijdrijders. Drama’s, zoals bij toerrijders die in Dokkum niet meer verder mogen en rijders die een paar seconden na 24.00 uur op de Bonkervaart aankomen, dat willen we allemaal zien en meebeleven. Ik hoop dat het ervan komt, maar even terugblikken op zoveel mooie momenten voelt eigenlijk ook best goed.
Chris Walraven
FOTO: Geert Huisman
