Een paar keer kwam hij in beeld tijdens de uitwedstrijd tegen Roda JC. Alfred Scheuder, de coach van FC Twente, deed amechtige pogingen zijn spelers vanaf de kant een aanwijzing in te prenten. Hij maakte er bewegingen bij met beide armen. Zouden de mannen daar in het veld in de buurt van de middencirkel of aan de overkant dat horen, zien, of doorhebben?
Ik denk het niet. Misschien gedeeltelijk. Het is geschikter als een van de spelers dat doet. Heeft FC Twente een jongen die de wedstrijd kan lezen en zijn medespelers adequate aanwijzingen geeft of zelfs terechtwijst als het even nodig is? FC Twente heeft momenteel niemand die dat kan. Heracles en Go Ahead ook niet. Ze hebben een speler met de aanvoerdersband om, maar is hij ook gezaghebbend?
Is dat dan nodig? Ja, het is nodig. Zo’n speler kan het verschil maken. Elk elftal heeft een formele leider, aanvoerder genaamd, maar heeft zeker ook één of twee informele leiders nodig. Zoals ik al zei, onze regionale profploegen hebben er geen. Althans, ze staan er niet in. Bij FC Twente zouden Boschker en Brama wellicht die rol kunnen vervullen, maar ze bevinden zich tegenwoordig door omstandigheden zelden in de kleedkamer.
Bovenstaand item over leiders en informele leiders kwam toevallig ter sprake, vrijdag na de persbijeenkomst bij Heracles, bij een gemoedelijk praatje met enkele nabije volgers van het elftal. En wat zei teammanager Guus van Lenthe toen? “Noem jij eens vijf informele leiders in de totale eredivisie!” Daar moest ik sindsdien aan denken. Het bleek een lastig klusje, waarbij wel gezegd moet worden dat ik tegenwoordig niet meer alle elftallen van nabij meemaak. Misschien beschikken Cambuur, Roda JC of FC Utrecht wel over een informele leider, zo’n speler met tactisch inzicht en leiderscapaciteiten, maar ken ik hem niet.
Cruijff is het beste voorbeeld. Piet Keizer was bij Ajax aanvoerder, maar Cruijff nam in het veld als het nodig was de broodnodige beslissingen. Ik zag het Lerby doen bij PSV. Bij FC Twente had je Epi Drost, terwijl Willem de Vries de band droeg. Recent gaven Kenneth Perez en/of Theo Janssen hun collega’s een dwingende hint, maakten voorname keuzes in het veld zonder dat de coach hen daartoe had aangezet, maar ze droegen niet de aanvoerdersband. Bij Heracles had je Maas en Piecke. Ze zijn er wel, die spelers die weten wat er moet gebeuren bij tegenslag, bij plotselinge voorvallen. Hij neemt de plek over van de coach die in een lawaaierig stadion zijn mensen sowieso al niet goed bereiken kan. Kun je ze opleiden? Niet echt. Leiderschap zit in je. Maar een coach kan het wel aanwakkeren in plaats van de kop indrukken, zoals ook soms gebeurd is. Coaches hebben ze meestal graag in hun elftal, want ze fungeren als zijn verlengstuk, ze dienen zich aan als hun alter-ego. Ze zullen zelden gewisseld worden, want ze hebben ook buiten het directe spel op weg naar het doel van de tegenstander een voorname functie en dat geldt ook voor de kleedkamer, op de training en bij een uitgaansavondje.
De reeds genoemde Schreuder belandde in 2007 om die reden bij FC Twente. Hij was 34 jaar, maar Fred Rutten wilde hem per se erbij hebben. Wij journalisten trokken onze wenkbrauwen op. Wat moet hij met deze veteraan? “Hij is vooral aangetrokken voor de kleedkamer”, zei Fred. Ik lachte besmuikt. Rutten trekt een speler aan voor de kleedkamer. Dat was – zo leek het mij – tamelijk overdreven. Het klopte letterlijk, dat Schreuder belangrijk was voor de kleedkamer, want de kleine middenvelder speelde slechts drie competitiewedstrijden. Alle drie keer als invaller. Toch geloofde ik Rutten ook wel, want ik zag en zie het belang van een informele leider en waarschijnlijk had hij die toen niet.
Schreuder zelf ging even later nog even naar Vitesse, was daar ook belangrijk in de kleedkamer, maar in 2009 haalde Fred hem terug als assistent. Hij zag nog steeds die leider in de Barnevelder, het voetbaldier dat een expert is in het lezen van wedstrijden. Hij zag hem na de carrière als speler ook als een trainer die de wetenschap voetbal kan doceren aan talentvolle profvoetballers.
Diezelfde Schreuder stond gisteravond in Kerkrade FC Twente te coachen. We zagen hem schreeuwen en wijzen. Hij moest alles uit de kast halen, omdat het elftal zelf een informele leider mist. Ik raad hem aan bij de samenstelling van de selectie voor het volgende seizoen rekening te houden met de noodzaak een of twee van dat soort jongens in de groep te hebben. Al zijn ze desnoods al 34 jaar. Het zal wel een zware zoektocht worden, want zijn er momenteel in deze eredivisie wel vijf te vinden? “Noem er eens vijf”, zei Van Lenthe gisteren minzaam. Ik ben nog steeds aan het zoeken.
